تعیین سرعت امواج لرزه ای و مدل سرعتی پوسته فوقانی در ناحیه شبکه لرزه نگاری شیراز

کشور ایران در میان دو صفحه سنگ سپهری (لیتوسفری) اوراسیا و عربستان قرار دارد که با آهنگی حدود mm/yr 25 هم گرا می شوند. کوتاه‏شدگی ناشی از این هم گرایی با فرورانش در مکران، چین خوردگی و گسلش تراستی در کمربند کوهستانی زاگرس در جنوب، البرز و کپه داغ در شمال و نیز با لغزش در تعدادی گسل های امتداد‏‏لغز مهم (اغلب با روند شمال-جنوب) در ایران مرکزی، آشکار می شود. همین طور صفحه ایران یک ناحیه پهناور فشارشی در طول کمربند فعال کوه زایی آلپ-هیمالیا است که در بین صفحه عربی در جنوب غرب و سپر پایدار اوراسیا در شمال شرق قرار گرفته است. از این رو ایران یکی از نواحی فعال لرزه‏خیز جهان محسوب می شود. در این میان، ناحیه شیراز به سبب قرارگیری در نوار لرزه‏خیز جنوب ایران (ایالت لرزه‏زمین ساختی زاگرس) درخور توجه است. به منظور بررسی و تعیین نسبت سرعت امواج لرزه‏‏ای vp/vs و سرعت انتشار فازهای متفاوت، داده‏های زمین لرزه ‏هایی که از 2002 تا 2009 در ایستگاه‏های شبکه لرزه‏نگاری شیراز ثبت شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق با رسم منحنی زمان-سیر فاز‏های ثبت شده برای یک منطقه به مرکزیت شیراز و شعاع تقریبا 150 کیلومتر سرعت فازهای متفاوت pg، pn، sg و sn ‏به ترتیب برابر با 02/0 ± 16/6vpg = ، 02/0 ± 71/3vsg = ، 1/0±8/7vpn = و04/0 ± 77/4vsn = تعیین شد. همچنین با استفاده از زمان سیر و زمان رسید امواج لرزه‏ای ثبت شده در شبکه لرزه نگاری شیراز، متوسط نسبت سرعتی vp/vs برابر با 77/1 به دست آمد. درضمن در این تحقیق 78 زمین لرزه از مجموع زمین لرزه ‏های ثبت شده در این منطقه که دقت مناسبی داشتند، انتخاب شد و با استفاده از داده‏های 78 زمین لرزه موردنظر، با به کارگیری نرم افزار ولست، ساختار سرعتی در ناحیه مورد بررسی تعیین ‏شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود سه ناپیوستگی در عمق های 6، 10 و14 کیلومتر است، همچنین سرعت امواج تراکمی در لایه اول 68/5 کیلومتر بر ثانیه، لایه دوم 88/5 کیلومتر بر ثانیه لایه سوم 54/6 کیلومتر برثانیه و نیم فضا 66/6 کیلومتر بر ثانیه به دست آمد.